Astygmatyzm – objawy, przyczyny i leczenie
Astygmatyzm to jedyna wada wzroku, która powoduje niewyraźne widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Może sprawiać trudności w codziennym funkcjonowaniu – od czytania książek po prowadzenie samochodu. Jeśli zauważasz, że kontury przedmiotów są rozmazane, linie, które powinny być proste, wydają się pochylone, a oczy szybko się męczą, warto sprawdzić, czy przyczyną nie jest właśnie astygmatyzm.
Czym jest astygmatyzm?
Astygmatyzm to wada refrakcji wynikająca z nieregularnego kształtu rogówki lub soczewki oka. Zdrowa rogówka ma kształt zbliżony do idealnej kuli, co pozwala na równomierne załamywanie światła i skupianie go w jednym punkcie na siatkówce. W oku z astygmatyzmem rogówka jest bardziej spłaszczona lub wydłużona, przypominając piłkę do rugby. Skutkuje to rozszczepieniem wiązki światła na kilka ognisk, co prowadzi do zniekształconego, nieostrego obrazu.
Wyróżniamy trzy główne typy astygmatyzmu:
- Astygmatyzm niezłożony – występuje tylko w jednej płaszczyźnie oka, w postaci krótkowzroczności lub nadwzroczności.
- Astygmatyzm złożony – w obu płaszczyznach rogówki lub soczewki występuje krótkowzroczność albo nadwzroczność ale o różnym stopniu nasilenia
- Astygmatyzm mieszany – jedno ognisko obrazu znajduje się przed siatkówką, a drugie za nią, powodując jeszcze większe zaburzenia widzenia.
Przyczyny astygmatyzmu
Astygmatyzm może mieć różne przyczyny, ale najczęściej jest to wada wrodzona, przekazywana genetycznie. Jeśli jedno z rodziców ma astygmatyzm, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko również będzie miało tę wadę wzroku.
Do innych czynników prowadzących do astygmatyzmu należą:
- Urazy oka – mechaniczne uszkodzenia mogą zmieniać kształt rogówki.
- Stożek rogówki – choroba, w której rogówka stopniowo przybiera kształt stożka, znacznie nasilając astygmatyzm.
- Blizny i zmiany pooperacyjne – niektóre operacje oczu mogą wpłynąć na strukturę rogówki.
- Nieprawidłowy rozwój oka w dzieciństwie – w niektórych przypadkach astygmatyzm pojawia się w wyniku niewłaściwego kształtowania się rogówki w trakcie wzrostu.
Objawy astygmatyzmu
Osoby z astygmatyzmem mogą doświadczać wielu uciążliwych objawów, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Do najczęstszych należą:
- Rozmazane widzenie – zarówno z bliska, jak i z daleka.
- Zniekształcenie obrazu – linie proste mogą wydawać się pochylone.
- Szybkie zmęczenie oczu – zwłaszcza podczas długiego czytania, pracy przy komputerze lub oglądania telewizji.
- Bóle głowy – wynikające z nadmiernego wysiłku oczu.
- Mrużenie oczu – próba poprawienia ostrości widzenia poprzez przymykanie powiek.
- Trudności z widzeniem nocnym – reflektory samochodowe i inne źródła światła mogą się rozmazywać i rozciągać.
Niektóre osoby przez długi czas nie zauważają objawów, ponieważ mózg kompensuje nieostre widzenie. Właśnie dlatego regularne badania okulistyczne są kluczowe w wykrywaniu tej wady.
Jak diagnozuje się astygmatyzm?
Jeśli podejrzewasz u siebie astygmatyzm, warto udać się do okulisty na szczegółowe badanie wzroku. Podstawowe metody diagnostyczne to:
- Badanie ostrości wzroku – test czytania liter z tablicy Snellena w różnych odległościach.
- Keratometria – pomiar krzywizny rogówki za pomocą specjalistycznego urządzenia.
- Topografia/tomografia rogówki – komputerowe skanowanie przedniej i tylnejpowierzchni rogówki, które pozwala wykryć nawet niewielkie nieregularności.
- Refraktometria – komputerowe badanie refrakcji oka, określające stopień i rodzaj wady wzroku.
Jak leczyć astygmatyzm?
Nie ma jednej metody leczenia astygmatyzmu, ale istnieją skuteczne sposoby jego korekcji. Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od stopnia zaawansowania wady i preferencji pacjenta.
- Okulary korekcyjne – wyposażone w soczewki cylindryczne, które kompensują nierównomierne załamywanie światła.
- Szkła kontaktowe toryczne – dostosowane do kształtu rogówki, zapewniające szersze pole widzenia niż okulary.
- Laserowa korekcja wzroku – metoda trwałego usunięcia astygmatyzmu poprzez modelowanie rogówki za pomocą lasera.
- Soczewki fakijne – doszczepiane do oka ,stosowane w przypadkach, gdy laserowa korekcja nie jest możliwa.
Jak dbać o wzrok przy astygmatyzmie?
- Po pierwsze dobór okularów lub soczewek kontaktowych korekcyjnych
- Dbaj o odpowiednie oświetlenie – unikaj pracy w półmroku, ponieważ może to dodatkowo męczyć oczy.
- Regularnie badaj wzrok – co najmniej raz w roku odwiedzaj okulistę, by monitorować postęp wady ( dotyczy to każdej wady wzroku)
- Unikaj długiego wpatrywania się w ekrany – ogranicz czas spędzany przed komputerem i telefonem.
Podsumowanie
Astygmatyzm to wada wzroku, która może znacząco wpłynąć na komfort codziennego życia. Na szczęście nowoczesna okulistyka oferuje skuteczne metody diagnostyki i korekcji tej wady. Jeśli zauważasz u siebie objawy, warto jak najszybciej skonsultować się z naszą kliniką Libermedic, aby dobrać najlepszą metodę korekcji i uniknąć dalszych problemów ze wzrokiem. Pamiętaj, że zdrowe oczy to lepsza jakość życia!
Prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska - Liberek
